Wit gekalkte bomen

In de bus in Marokko viel mij op dat bij veel bomen de onderste 1 à 2 meter van de stam wit gemaakt was. In eerste instantie dacht ik dat dat voor de zichtbaarheid was. Niet overal staan lantaarnpalen en een witte stam valt in het donker meer op dan een donkere. Maar later zag ik dat bomen die niet langs de weg stonden ook wit geschilderd waren. Thuisgekomen ging ik op onderzoek uit.

Foto vanuit de bus van reisgenoot Alexander Mueller
De bomen zijn witgeschilderd met kalk. Kalk is luchtdoorlatend. Het wordt in het najaar gedaan en in de loop van het jaar regent of slijt het er weer van af. Een witte kleur reflecteert zonlicht waardoor de boomstam minder opwarmt.

- In Marokko en andere landen waar de zon fel is in de winter kan de temperatuur van een donkere boomstam overdag erg oplopen terwijl de temperatuur 's nachts onder het vriespunt daalt. Door de warmte komen de boomsappen naar de bast, dat bevriest 's nachts en de bast kan hierdoor barsten. Overdag brandt vervolgens de zon op de ontstane barsten waardoor de bast die als beschermlaag dient voor de boom verder beschadigd raakt.

- Insecten en andere beestjes zijn vaak warmte minnend. Hoe warmer, hoe sneller ze zich voortplanten. Een koelere boom betekent minder parasieten die de boom aantasten. En de boom wordt minder beschadigd door dieren zoals vogels die deze parasieten eten.

Foto van snoeibedrijf de Boomgaard
- In Nederland kalkte men vroeger wel fruitbomen wit. In Oost-Europa wordt dat nog steeds gedaan. De reden hiervoor is om te voorkomen dat de bloeitijd te vroeg komt. Bij veel zon in februari worden donkere stammen opgewarmd en zal de sapstroom vroegtijdig op gang komen. De boom gaat bloeien terwijl er 's nachts nog nachtvorst kan komen. Bloesem en vruchtbeginselen kunnen niet tegen vorst.


Bijkomend voordeel van witkalk is dat het mosgroei tegengaat en dat het bepaalde mijten (o.a. de vogelmijt!) en luizen uitdroogt. En het is goed voor veel planten* en dieren. Botten, schelpen en eieren hebben kalk nodig bij de aanmaak.

* Niet alle planten. Sommige planten houden van zure grond. Regenwater bevat geen kalk, vroeger sprak men over zure regen die de grond verpestte...

Brrr visolie

Een lezer merkte op dat ik ergens visolie adviseerde in het boek en dat ik daar beter algenolie van kon maken. Ik googelde wat rond en ze heeft gelijk.....

Vette haringen met omega-3-vetzuren, Zuiderzeemuseum

In visolie zitten omega-3-vetzuren die je lichaam nodig heeft. Als je 1x per week vette vis eet dan krijg je er voldoende van binnen volgens het voedingscentrum. Mensen die geen vis kunnen of willen eten wordt geadviseerd om producten met toegevoegde visolie (o.a. margarine) te eten of visolie-capsules te slikken.

De 3 bekendste omega-3-vetzuren zijn alfa-linoleenzuur (ALA), eicosapentaeenzuur (EPA) en docosahexaeenzuur (DHA). EPA en DHA kan het menselijk lichaam gelijk opnemen. ALA moet door je lichaam eerst omgezet worden in EPA en DHA. ALA zit onder meer in walnoten, lijnzaad, raapzaad en soja. De andere 2 vetzuren, die makkelijker opgenomen worden, zitten vooral in vette vis.

Nu was ik in de veronderstelling dat visolie gemaakt werd uit de restproducten van vis. Uit koppen, vellen en ingewanden die de mens niet eet. Zoals de ouderwetse levertraan* die gewonnen werd uit vissenlevers. Maar dat is niet zo. Het is de afgelopen jaren, dankzij de toenemende vraag naar visolie, een zeer milieu-belastende industrie geworden.

Voor de productie van visolie wordt heden ten dage meestal de hele vis gebruikt. De vis wordt er speciaal voor gevangen. Voor 1 liter visolie is 20 tot 100 kg vis nodig (bron Wikipedia). De hoeveelheid is afhankelijk van de soort vis en de toepassing. Keuringsdienst van Waarde heeft het zelfs over 30 ansjovisjes voor één capsule. Van het restproduct wordt vismeel gemaakt dat als veevoer wordt gebruikt (onder andere voor koeien die normaliter gras eten!). En dan begrijp je waar deze zin van het voedingscentrum vandaan komt:
"Eieren en sommige vleessoorten leveren EPA en DHA. De gehaltes kunnen sterk variëren en zijn afhankelijk van het gebruikte veevoer." 

Het trieste aan dit verhaal is dat EPA en DHA aangemaakt wordt door algen. Die algen worden gegeten door kleine visjes, kreeftjes en andere beestjes die op hun beurt weer gegeten worden door de vissen die gevangen worden voor de visolie.
EPA en DHA kan gewoon rechtstreeks uit algen gehaald worden. Dat is tig keer duurzamer dan de zee leeg vissen. En er bestaan algenolie-capsules. Helaas duurder omdat ze nog niet op zo'n massale schaal als visolie-capsules gemaakt worden.

Dus ja, het klopt wat de lezer aan het begin van dit stukje opmerkte;
Gebruik algenolie in plaats van visolie!
Of eet voldoende vette vis of algen om aan de benodigde EPA en DHA te komen. De zwarte nori-vellen bij sushi zijn van algen gemaakt. Spirulina is een alg die in poedervorm te koop is en die je kunt toevoegen aan gerechten.


*Levertraan bevat naast de essentiële omega-3-vetzuren ook vitamine A en D. Vitamine D was de reden waarom het vroeger geslikt werd als de r in de maand zat.

Blauwe muren

Ik reisde afgelopen week door Marokko en maakte speciaal voor deze site een foto van blauwe muren in Rabat!
Bij het stukje over vliegen noemde ik de blauwe muren al:

"Van oudsher, èn op meerdere plekken in de wereld, worden muren blauw geverfd om vliegen te weren. Vliegen, muggen en andere vliegende insecten schijnen niet graag op deze kleur te gaan zitten."

Wat me verder, in het kader van oude huismiddeltjes, opviel in Marokko waren de vele witgekalkte bomen. Jammer genoeg geen foto van gemaakt. Witkalk ken ik als bestrijdingsmiddel tegen bloedluis (de beschermende waslaag van de beestjes wordt erdoor weggeschuurd). In warme landen heeft de witkalk echter nog een andere functie, maar daarover later meer.