Als je, net als ik, soms moedeloos wordt over hoe er omgegaan wordt met de natuur is het boek van Dave Goulson,
De Tuinjungle, een aanrader. Helder wordt er uitgelegd wat anders kan en wat je zelf kunt bijdragen. Opmerkelijke wetenswaardigheden:
Bloemen
Planten hebben kleurige, geurende en/of grote bloemen om bestuivers aan te trekken. Bij gecultiveerde planten (doorontwikkeld door de mens) is geen rekening gehouden met de bestuivers. Langere bloeitijd, grotere bloemen of extra kroonbladeren gaan vaak ten koste van geur, stuifmeel, honing of vruchtbaarheid. Mutaties in de natuur, zoals dubbele bloemen waardoor het stuifmeel niet bereikbaar is, zijn na een seizoen weg omdat er weinig of geen zaad gevormd wordt. De mens maakt juist gebruik van mutaties.
En dat is waarom je eenjarige bloeiende perkplanten van het tuincentrum ieder jaar opnieuw moet kopen. Ze zaaien zich niet (meer) vanzelf uit.
Gras
In Amerika kun je een boete krijgen als je gras te lang laat groeien. Een gladgeschoren gazon vergt nogal wat onderhoud. Je moet vaak maaien waardoor het nooit bloeit. Je moet zorgen dat er niets anders tussen groeit. Dat betekent onkruid wieden en/of gif gebruiken. In plaats van een monocultuur (wat een strak gazon is) kun je beter de natuur zijn gang laten gaan; een bloemenweide kost minder tijd en trekt bestuivers aan.
Ongedierte
Prooidieren planten zich sneller voort dan roofdieren. Verwijder of verdelg je alle prooien dan wordt de kans vergroot dat je het seizoen erop een plaag hebt. Omdat de natuurlijke vijand vertrokken is, gif binnen gekregen heeft of honger geleden heeft en daardoor minder nageslacht voortgebracht heeft.
Dat zie je bij lieveheersbeestjes die bladluizen eten, bij vogels die rupsen eten of bij vossen die konijnen eten.
Plagen doen zich vaker voor bij mono-cultuur. Omdat een beestje eenmaal aangekomen bij hetgeen het graag eet, niet meer op zoek hoeft en aan een stuk door kan eten.
Gif
Ik sloeg stijl achteraf van de hoeveelheden gif die gebruikt worden. Om gras groen te houden, om onkruid te bestrijden, tegen ongedierte, om te voorkomen dat zaad opgegeten wordt. In de landbouw, in de sierteelt, voor onze huisdieren enz. Gif stapelt zich op. Het is niet gelijk weg als het probleem is opgelost. Het komt terecht bij dieren waarvoor het niet bedoeld is zoals dieren die het ongedierte eten, dieren die bestuiven en dieren die de grond omwoelen. Planten en dieren kunnen resistent worden waardoor je steeds meer gif moet gebruiken. Bovendien wordt gif preventief gebruikt.
Bijen
Kunstmatig moeten bestuiven om de voedselproductie in stand te houden... Dave Goulson beschrijft robot-bijen en dat is ontzettend ingewikkeld.
Het is makkelijker om niet te maaien tijdens de bloeiperiode, minder te bestraten, minder gif te gebruiken, minder monocultuur in de landbouw toe te passen, nestelopties voor bestuivers aan te bieden en gecultiveerde bloemen te vervangen door ongecultiveerde bloemen. Hij geeft een lijst met planten die goed zijn voor bestuivers. (Nee, een gecultiveerde en met gif behandelde plant uit het tuincentrum is dat meestal niet, die lokt ze enkel).
Dan de imkers.... beter honingbijen dan geen bijen natuurlijk. MAAR. Op plaatsen waar wilde bestuivers als metselbijen voorkomen toch beter van niet. Vergelijk het met 200 varkens die je met stal op een perceel zet waar al een stuk of 10 wilde zwijnen leefden.
Mieren
Mieren zijn net mensen. Ze leven in groepen, hebben een leider, vechten met elkaar, hebben vee (bladluizen), vormen legers, werken samen, slaan voedsel op, hebben verdedigingstechnieken, bouwen burchten enz. Het heeft weinig zin om ze te verdelgen of weg te lokken. Omdat hun plek onmiddellijk ingenomen zal worden door een andere groep. Als je ze echt ergens weg wilt hebben zul je die plek onbereikbaar, onaantrekkelijk of onbewoonbaar voor ze moeten maken. [
tips hier]
Wormen
Wormen zorgen voor een vruchtbare en water-absorberende bodem. Ze woelen de aarde om en trekken plantenresten en herfstbladeren de bodem in. Wormen hebben organisch restmateriaal nodig. Aan kunstmest of akkers die volledig leeg getrokken worden na de oogst hebben ze niets.
Geen wormen betekent geen vogels. Geen vogels betekent meer rupsen en slakken die jonge planten aanvreten in het voorjaar. Geen vogels betekent meer muizen die de oogst opeten in het najaar.
Geen wormen betekent dat de bodem inklinkt, dat regenwater wegspoelt en dat er geen vers plantenvoedsel in de bodem komt.
Invasieve soorten
Invasief betekent dat een plant of dier van buiten het veel beter doet dan verwacht en de inheemse soorten verdringt. Het is van alle tijden, wat nu als inheems in Engeland wordt gezien is ook ooit voor het eerst op het eiland gearriveerd. De vraag is of je invasieve soorten met zwaar geschut moet bestrijden.
De grijze eekhoorn draagt een virus bij zich waaraan de rode eekhoorn bezwijkt terwijl ze er zelf immuun voor zijn. Moet je dan alle gezonde grijze eekhoorns afschieten om de rode te beschermen? Misschien ontwikkelt de rode eekhoorn op den duur wel afweerstoffen en kunnen ze naast elkaar bestaan.
De rhododendron wordt als invasief gezien, doch in de landen van oorsprong is hij bijna verdwenen. Wellicht heeft het te maken met het veranderende klimaat. Schuift hij gewoon op van zuid naar noord Europa.
Onze hommel is eind jaren '90 naar Chili geëxporteerd omdat er daar een tekort aan bestuivers was. De hommel doet het daar zo goed dat de inheemse hommel er door dreigt te verdwijnen. Je kunt je afvragen welke situatie wenselijker is; te weinig hommels maar wel allemaal inheems of voldoende hommels waarvan er geeneen meer inheems is.
Diversiteit
De opbrengst van voedsel per hectare neemt toe met de diversiteit. Omdat beestjes alleen eten wat ze lekker vinden en dat minder makkelijk kunnen vinden als het tussen andere planten staat. Omdat de oogst van de verschillende gewassen niet gelijktijdig gebeurt. Omdat er geen "leegstand" is, het groeit naast en na elkaar. Omdat niet de hele oogst mislukt bij een bepaald weertype. Omdat planten elkaar beschermen tegen droogte, wind, harde regenval en beestjes.
Kringloop
Ik heb er nooit bij stilgestaan dat turf (of veen) CO2 op slaat. Dat het als een spons water opzuigt na hevige regenval. Dat het slechts met 1 cm per jaar groeit. Dat het massaal afgegraven wordt voor potgrond, compost en bemeste tuinaarde. Dat er in Engeland niet meer voldoende van is voor de tuinen en van ver weg wordt geïmporteerd.
Terwijl je het zo makkelijk zelf kunt maken!
Reden voor mij om nooit meer potgrond te kopen.
We doen het maar met de inhoud van de compostbak ook al is dat nog niet voldoende verteerd. [
tips hier]
Geen zin om het boek te lezen? Je kunt ook zonder beginnen met een (moes)tuin:
- Koester de diversiteit.
- Koop geen gecultiveerde planten in plastic potjes die gegroeid zijn op turf en behandeld met gif.
- Zaai, stek, ruil.
- Maak je eigen compost.
- Gebruik geen gif.
Als je het boek wilt kopen, linkjes hier gaan naar Bol. Daar heb ik al bijna tig jaar een slapend affiliate-account wat ik toch maar weer eens gebruik nu de webwinkel volledig stilgevallen is na de scholensluiting. Ik ben eraan gewend dat het stiller is na de carnaval, maar dat er zelfs geen traktaties en uitnodigingen meer verkocht worden...
