Nationale bijentelling

Net op tijd viste ik uit de groententas van Odin dit telformulier. Komend weekend (21 en 22 april) is de Nationale Bijentelling. Tel dit weekend op een zonnig en droog moment een half uur de bijen in je tuin. Kun je niet zo snel zien welke soort bij het is? Vul dan "onbekend" in.

Alle info vind je op nederlandzoemt.nl/bijentelling. Je kunt daar het telformulier en een bijengidsje downloaden.

Dochters hier hebben alvast bestudeerd welke bijen er in het insectenhuisje zitten. Het is een drukke bedoening in het het insectenhuisje en bijna alle, voorheen holle, bamboestokjes zijn nu gevuld. De bijtjes gaan er eerst met hun kop in, vervolgens komen ze er uit en gaan ze er omgekeerd in. Hun bekjes gevuld met stuifmeel. Grappig om te zien!
De bijen lijken het meeste op de rosse metselbij die op de telkaart staat. Even googlen leert dat het waarschijnlijk, aan het gedrag te zien, inderdaad een metselbij is. De beestjes verdedigen de nestjes namelijk niet. Je kunt heel dichtbij kijken. We denken dat het een gehoornde metselbij is die niet op de kaart staat. De lijfjes zijn wat zwarter.

Telkaart van Nederlandzoemt.nl

Uitgebreidere zoekkaarten zie hier. Of google op afbeeldingen.

Gezondheid en Wetenschap punt be

Al zoekende naar de waarheid achter wonderbaarlijke tips stuitte ik op de Belgische site GezondheidenWetenschap.

Bloem strooien op brandwonden om te koelen, ik kon me er niks bij voorstellen. Maar gelukkig, deze site ook niet. En zij concluderen wat algemeen bekend is: "Eerst water en de rest komt later!"

Hele goede site verder om kwaaltjes en fabeltjes te checken. Zeer uitgebreid. Omvat patiëntenrichtlijnen en heel veel info over ziektes en aandoeningen. Vergelijkbaar met het Nederlandse Thuisarts.nl.  Betrouwbaar en zover ik kan zien zonder commerciële belangen.
Ik heb er in ieder geval weer een site bij die ik kan raadplegen als ik weer eens een remedie zoek of een wonderbaarlijke tip wil checken.

Meer over brandwonden op dit blog.

Plukplek toevoegen

In het stukje over de Wildplukwijzer meldde ik dat ik vorig jaar ergens bloeiende daslook had gezien. Nou, ik heb het terug kunnen vinden! Zie hier. Nog niet in bloei, maar ik kon ruiken dat het daslook was.

Zoals beloofd de plukplek doorgegeven aan de Wildplukwijzer. Het lukte alleen niet om een foto mee te sturen. Meerdere pogingen gedaan. Ook via de app. Dus ik zet hem dan maar hier neer :-). Jammer dat het niet lukte. Blijft verder een geweldig initiatief; alle info verschijnt als je op een plukplek klikt, het is makkelijk zoeken en makkelijk toevoegen.
Ik weet nog hazelnoot in de wijk te staan, die is ook aangemeld.

NB. Een andere kaart die ik tijdens de schaatsperiode veelvuldig raadpleegde en waar je zelf plekken kunt doorgeven is de natuurijs-kaart van Ekkel. Zo'n zelfde, non-commercieel, geweldig initiatief. Hij zoekt nog sponsors om een app te maken.

Nationale zaaidag

Red de bij, zaai bloemen overal!

22 April 2018 is de nationale zaaidag! Doe mee!

Ook hommels houden van bloemen.

Er bestaat een heuse voedselbank voor bijen waar je gratis zaad kunt ophalen in de week voor de nationale zaaidag. Klik hier.
Maar natuurlijk kun je zelf een grote strooibus zaad kopen (heel voordeling bij o.a. Aldi en Lidl) of zaden verzamelen na de bloei die je kwistig uitstrooit het voorjaar erop.

Op de facebookpagina van the pollinators kun je alle initiatieven zien die deze dag georganiseerd worden.

Het gaat niet zo goed met de bijen. Monocultuur, maaien, bestrating, resistente schimmels, bestrijdingsmiddelen. Ik schreef er al eens over.

Toegevoegd op 6 april: Ahhh, bijtjes in het insectenkastje:

Hè, hè eindelijk voorjaar! #bijen #reddebij #insectenhuisje

Een bericht gedeeld door Martine Bakx (@artoeknl) op 6 Apr 2018 om 12:33 (PDT)

Daslookboter

De daslook is ontloken in de tuin. Hoogste tijd om weer daslookboter te maken, zoals voorgaande jaren. Heb je geen daslook in de tuin? Sinds 1 januari 2017 is daslook niet meer beschermd. Je mag hem in het wild plukken. Let goed op, het blad lijkt op het giftige lelietje-van-dalen. Je kunt het plantje onder andere herkennen aan de uien/knoflookgeur. Je kunt op de Wildplukwijzer kijken waar hij gespot is en op de Wildplukwiki hoe hij er precies uit ziet.

Het recept:

• 100 gram boter
• 50 tot 100 ml water
• minimaal 2 eetlepels verse en zeer fijn gesneden daslook
• zout en peper
• optioneel zijn paar druppels citroensap en andere verse kruiden als peterselie en salie.

Werkwijze:
Laat de boter zacht worden bij kamertemperatuur en roer er zoveel mogelijk water doorheen. Drupje voor drupje totdat er geen water meer opgenomen wordt. Hoe meer water, hoe smeuïger, lekkerder, beter smeerbaar en beter voor de lijn de boter wordt!
Roer er de verse daslook, zout, peper en evt. andere kruiden doorheen.
Laat opstijven in de koelkast.
Eet smakelijk!

Wildplukwijzer

De daslook kan weer geoogst worden! Vóór de bloei schijnt ie het lekkerste te zijn. Ik heb hem hier in de tuin, maar door het weghalen van een conifeer staat ie nu eigenlijk op een te zonnige plek. Aangezien daslook niet meer beschermd is raadpleegde ik de Wildplukwijzer om te kijken of ie wellicht in de buurt ergens op een goede schaduwplek staat. Helaas, niet in de buurt.

Ik meen hem vorig jaar ergens gespot te hebben toen ie in bloei stond, eens kijken of ik dat plekje terug kan vinden nu ie nog geen bloemen heeft. En dan zal ik dat plekje, met foto, op de Wildplukwijzer zetten.

Beetje twijfel heb ik wel, om dit soort plekken te verklappen..... Niets zo irritant dat als je bramen wilt gaan plukken en er is net iemand voor je geweest. Of nog erger, voorbijgangers die ook enthousiast gaan plukken als ze jou zien plukken. Van de andere kant, er gaat zoveel oogst verloren. Hazelnoten in een woonwijk bijvoorbeeld. En het is toch beter dat die geoogst worden dan dat ze vanuit Turkije geïmporteerd moeten worden en hoogst waarschijnlijk geplukt zijn door kinderen.

Ken je de Wildplukwijzer? Echt een geweldig initiatief. Op Google maps staan de locaties aangegeven waar wat te vinden is. Je kunt zoeken op seizoen (wat is er nu te oogsten) en op soort. En je kunt zelf een plukplek toevoegen en evt. een fotootje uploaden. Niet meer actuele plukplekken kunnen verwijderd worden.
Voor meer info over de planten en vruchten wordt er doorgelinkt naar de uitgebreide Wildplukwiki van Oogsten zonder zaaien.

Let op; nooit meer plukken dan je nodig hebt. Alleen voor eigen gebruik plukken. Zelfs dat is eigenlijk bij wet al verboden en valt onder stroperij. En zeker geen beschermde soorten plukken!

Meer over wildplukken op deze site.

Wecken

Wecken, het is niet aan mij besteed. Teveel gedoe. Je hebt een grote weckketel nodig, potten met ringen, metalen klemmen en de groenten moeten urenlang koken. In mijn oude kookboek staat maar liefst 1,5 tot 2 uur en al die tijd moet je het water bijvullen zodat de potten tot aan de rand kokend heet blijven. Kost allemaal teveel energie en het resultaat zijn kapot gekookte groenten.

Het idee van wecken; voedsel steriliseren, in brandschone potten doen en luchtdicht afsluiten spreekt mij wel aan. Zeker omdat je tegenwoordig van die mooie glazen appelmoes-, groenten- en jampotten hebt. Die je zonder klem en rubber ring luchtdicht kunt afsluiten. Die je niet meer hoeft uit te koken met soda maar lekker makkelijk in de vaatwasser kunt doen om ze brandschoon te krijgen. En dat urenlang koken? Mwah, steriel is steriel en gaar is gaar. Als de boel maar minimaal 4 minuten gekookt heeft las ik ooit ergens.

Soep heeft sowieso al lang gekookt voor de bereiding en je maakt meestal gelijk een grote pan. Ideaal om in potten te bewaren leek mij. Maar ik durfde het op dit blog toch niet als tip neer te zetten. Want waarom kom ik soep in potten bewaren vrijwel nergens tegen? En als ik het al tegen kom of navraag dan wordt gezegd dat je de potten soep nog op de ouderwetse manier in een weckketel moet "nakoken". Ik ging op onderzoek uit.

Bij wecken steriliseer je op 100 graden. Daardoor worden weliswaar vrijwel alle schadelijke bacteriën (salmonella, listeria) en andere ziektekiemen gedood, maar de botulisme-bacterie niet. Deze bacterie gedijt op niet-zuur voedsel in een zuurstofarme omgeving en produceert tijdens de groei botuline, een dodelijk gif. Het gevaarlijke aan botuline is dat je het niet ruikt of ziet.
Groenten, vlees, soepen en sauzen zijn niet zuur en vormen afgesloten van zuurstof een ideale voedingsbron voor de botulisme-bacterie. Fruit (jam) en producten in azijn zoals augurken zijn zuur en daarop groeit de bacterie niet, deze producten kun je wel lang houdbaar maken middels wecken.

Soep uit blik en potten groenten uit de winkel zijn verhit tot 121 graden, een temperatuur waarbij de botulisme-bacterie wèl dood gaat. Deze producten zijn, mits de verpakking onbeschadigd is, dan ook onbeperkt houdbaar.

Algemene advies voor groenten (en soepen, sauzen, vlees, vis) is dat je ze om ze lang houdbaar te maken beter kunt invriezen.
Als je toch gaat wecken wordt geadviseerd het product bij gebruik minimaal 15 minuten te koken, daarbij wordt eventueel ontstane botuline onschadelijk gemaakt.

Ik blijf ondertussen soep gewoon in potten doen. Ik bewaar ze in de koelkast, zal ze binnen 3 maanden nuttigen en voor de zekerheid nog even doorkoken.

Meer lezen over wecken:
Infotalia over voeding bewaren
Voedingscentrum over wecken
Gezondheid.be over wecken

Soep uit pot

Ik verorberde net de soep* die ik voor het kerstdiner maakte. Bijna 3 maanden na dato. Smaakte net zo goed als toen!

Ik had destijds een jampot gevuld met de net gemaakte en nog kokendhete soep en de pot omgekeerd neergezet. Het leek me dat je zo hetzelfde doet als met dat ouderwetse wecken of inblikken. Het voedsel gaat door en door heet in de pot of het blik, wordt luchtdicht afgesloten en trekt tijdens het afkoelen vacuüm omdat de ingesloten vloeistof en lucht krimpt in volume.

Maar.
Ik kan weinig vinden over soep conserveren in pot. Niet in mijn antieke kookboek dat toch een apart hoofdstuk heeft over inmaken en waarin recepten staan van spinazie tot aan haring aan toe. En vrijwel niet op internet, behalve dan op enkele moestuinfora waar het zowel aan- als afgeraden wordt.

Dus.
Ik durf het hier nog niet als tip neer te zetten. Terwijl het zo handig is. De soep is voor langere tijd houdbaar en gelijk klaar voor gebruik. Je hoeft hem niet te ontdooien, alleen op te warmen. Je zou hem zelfs nog zo uit de pot kunnen eten.

Daarom.
Ga ik het aan jullie vragen. Is er iemand die dit ook zo doet en wat zijn dan de ervaringen? Heeft iemand een kook- of huishoudboek waar het in staat? Werkt er toevallig iemand in de soepconservenindustrie? Als je hier niet wilt antwoorden, het kan ook op Facebook.
Stel ik ondertussen de vraag eens op Twitter aan de Kleinste Soepfabriek, alhoewel ik me kan voorstellen dat zij geen antwoord geven :-).

@kleinstesoepfab Wordt er nog iets speciaals gedaan met de soep om hem lang houdbaar te maken? https://t.co/Xvt8zAah8O

— Martine Bakx (@Artoek) 19 maart 2018

Overigens heb ik tot op heden nog geen bedorven pot gehad. Maar ik bewaar de potten voor de zekerheid in de koelkast en durf ze niet ouder dan 3 maanden te laten worden.
Als je zelf gaat experimenteren; gebruik schone potten (afwasmachine!) en zorg dat er niets tussen pot en deksel komt als je ze sluit.

* Het was Oosterse pompoensoep. Gemaakt volgens het succesrecept van een KLM-stewardess.

Update. Het antwoord op de vraag, zie wecken.

Kaas maken van zure melk

Heb je een pak melk over de datum? Is je melk zuur geworden? Maak er kaas van! Weggooien is zonde. Dat gaat als volgt:

• Breng de melk met wat zout aan de kook.
• Als de melk nog niet zuur is doe er dan wat citroensap of azijn bij.
• Roer totdat de boel stevig gaat schiften.
• Filter door een (kaas)doek. Dat kan bijvoorbeeld met een theedoek in een zeef.
• Laat uitlekken. Enkele uren tot een dag. Hoe langer hoe droger de kaas wordt. Eventueel kun je de massa nog aandrukken of er een gewicht op leggen.
• De kaas is nu klaar voor gebruik. Roer er verse kruiden doorheen of eet het zo. Bewaar in de koelkast.

Enkele foto's uit het inspirerende blog van Clarien met jawel, een pak melk wat maar liefst 8 maanden over de houdbaarheidsdatum heen was:

Het blog van Clarien was de aanleiding om er een stukje over te schrijven. Vroeger was kaas van zuur geworden melk een normaal product, in Limburg en Brabant heette dat fluitkaas. Tegenwoordig wordt zure melk weggegooid.
Ik wist dit wel, maar ik was wat huiverig om het uit te proberen in verband met de voedselveiligheid. Maar de melk wordt met dit procedé gekookt, mogelijke ziektekiemen gaan dood, dus ik ga het toch een keertje uitproberen, foto's maken en in een blogje zetten.
Dit type kaas, bestaande uit witte ongerijpte wrongel, kun je kant en klaar kopen en heet hüttenkäse of cottage cheese.

Een ander leuk blog over dit type kaas maken, met foto's van oude keramieken kaasfilters, vind je hier.

Ik ging op onderzoek uit naar bedorven melk. Wanneer kun je het niet meer gebruiken? Dat bleek alleszins mee te vallen. Een melkzuurbacterie laat de melk bederven. De melk wordt door deze, goede, bacterie zuur en is dan beschermd tegen kwalijke bacteriën, gisten en schimmels.
Yoghurt wordt bijvoorbeeld gemaakt door aan melk een levende yoghurtcultuur (bestaande uit 2 soorten melkzuurbacteriën) toe te voegen. Zie wikipedia.

Lees meer over "het genot van bederf" op Nemo.

Het valt dus allemaal wel mee met bedorven zuivel. Het enige waar je voorzichtig mee moet zijn zijn rauwmelkse kazen en geopende pakken melk. Daar kan natuurlijk altijd een ziekmaker als salmonella of listeria bijgekomen zijn voordat ie op een goede manier is bedorven (= gefermenteerd).

Yoghurt is weken na de houdbaarheidsdatum bacteriologisch nog steeds okay. NRC deed er onderzoek naar.

Rond 1990 kende ik iemand die vakantiewerk deed bij een zuivelfabriek. Verbazingwekkend vond ik destijds dat "over de datum" zuivel retour kwam en opnieuw verwerkt werd. Nu vind ik het juist een goede zaak in het kader van verspilling tegen gaan, het is immers nog een goede grondstof voor andere zuivelproducten!

Ik heb jarenlang kefir gemaakt van een pak gesteriliseerde melk. Gestart met korrels en vervolgens steeds een schepje van de oude kefir in een nieuw pak melk dat ik dan vervolgens 24 uur op kamertemperatuur liet rijpen. Smaakte geweldig. Nooit ziek van geworden.
De reden dat ik het niet meer doe is dat kant en klare kefir maar net ietsiepietsie duurder is dan melk. Wel zo efficiënt om dan gelijk kefir te kopen. Scheelt werk, afwas en het weggegooide verpakkingsmateriaal is het zelfde.

Op wikihow nog meer ideeën wat je kunt doen met zure melk.
Clarien blogde al eerder over boter maken van zure slagroom. Ga ik ook eens proberen!

Eetbare slakken uit je tuin

Wist je dat alle huisjesslakken uit je (moes)tuin eetbaar zijn?

Op deze foto van de oogst uit eigen tuin zie je 3 soorten:
- Segrijnslak petit-gris. Dat is die wat grotere bruine met streepjes overdwars. Het kleine zusje van de wijngaardslak. Het schijnt de lekkerste te zijn.
- Gewone tuinslak. Het huisje kan geel, roze en/of bruin zijn. Vaak met een mooie lijn erin.
- Witgerande tuinslak. Bijna hetzelfde als de gewone tuinslak echter de streep bij de opening is wit. Meestal zijn ze ook iets kleiner.

Naaktslakken zijn weliswaar niet giftig, maar omdat ze geen huisje hebben, hebben ze een taaie dikke huid. Ze zijn daardoor niet smakelijk.

Als je de slakken verzameld hebt moeten ze eerst "ontslakken". Ze eten namelijk van alles en dat proef je. Zet ze op een dieet van meel, wortel of slablaadjes. Een halve dag tot 3 dagen, net zo lang totdat de ontlasting wit (meel), oranje (wortel) of groen (slablaadjes) kleurt.
Soms laten ze de slakken hierna nog 2 tot 7 dagen vasten. Ze trekken zich dan terug in hun huisje, maken een vlies aan en gaan in een soort van winterslaap.

Was de slakken grondig voordat je ze gaat gebruiken en eet ze nooit rauw. Verse slakken die je in de winkel koopt zijn altijd gekookt!

N.B. Zelf houd ik niet van slakken. Ik heb ze een paar keer besteld in een restaurant maar vond dan vooral de gegratineerde kaas erbovenop en de kruidenkaas erbij lekker. Bovendien gingen de kinderen gelijk hysterisch gillen toen ik het opperde. En hebben we kippen die ze wel lekker vinden :-).
Dus mocht je het een keertje gaan uitproberen, ik hoor graag de ervaringen!

Zie hier hoe je een slakkenplaag bestrijdt.
Lees hier meer over koken met slakken.