Wildplukken: bessen

Het begon met een praatje met de buurman. Ik vroeg wat voor bessen er groeiden in zijn tuin en dat wist ie niet. Ik proefde er eentje. "Dat jij dat durft te proeven!" Ja, ik wist namelijk dat de vorige bewoners vooral eetbare dingen hadden geplant. Het bleken zwarte bessen toen ik ze determineerde met Plantnet.

Niet veel later zag ik zwarte bessen in het wild. Langs het spoor van de HSL waar een nieuw park is aangelegd. Zeker honderd struiken en niemand die ze lijkt te plukken. Aalbessen stonden er ook, maar die worden wél geplukt.

Iedereen die in zijn jonge jaren The Blue Lagoon zag, een film die eindigde met het eten van giftige bessen, zal geen bessen eten die hij niet herkent. Ik maakte foto's van de andere bessen die op die plek in het park groeiden om ze te determineren en ging googelen. Het blijkt in Nederland wel mee te vallen met die giftigheid. Onrijpe bessen kunnen een beetje giftig zijn, doch die zijn ook niet lekker. En als je bessen kookt (voor jam, saus of gelei) breekt het gif af.

De bessen in het Annie M.G. Schmidtpark in Lansingerland:

Aalbes
Geen foto gemaakt omdat ik hem herkende en niet hoefde te determineren. Wat ik nog niet wist van deze bes is dat zolang ze aan de struik zitten ze niet bederven. Ik dacht dat je ze moest oogsten zodra ze rood zijn verkleurd. Op zich is gelijk oogsten nog steeds een goed idee want anders zijn de vogels je voor.
De aalbes is een bes die je gelijk opeet.

Zwarte bes (ook wel cassisbes genoemd)

Wordt weinig rauw gegeten en dat is niet voor niets. De kenmerkende cassissmaak zit vooral in de bloemknoppen, de bes heeft wat minder smaak. Te gebruiken voor jam, gelei, wijn of in saus. Goed in te vriezen. Oogsten kan zodra ze zwart zijn, vanaf half juni.

Gelderse roos

Mooie bessen maar schijnen muf van smaak te zijn. Lekker laten zitten voor de vogeltjes zou ik zeggen.

Wilde lijsterbes

Ontleend zijn naam aan de lijster die dol is op deze besten. Onrijp licht giftig door het sorbinezuur. Ze zijn rijp zodra ze donkeroranje tot rood van kleur zijn. Deze zomer was dat begin juli al. Als je ze oogst na de eerste vorst zijn ze zoeter. Als je ze eerder oogst kun je ze in de vriezer doen voordat je ze verwerkt.  De pitjes kunnen darmproblemen veroorzaken en worden verwijderd door de bessen door een zeef te duwen. De bessen zijn melig, aanverwante soorten worden meelbessen genoemd.

Ik heb er nog niks mee gemaakt. Geen idee van de smaak. Deze bessen worden in Duitsland toegevoegd aan appelmoes en -sap, het wordt er langer houdbaar van. Ook wordt er jam, saus en likeur van gemaakt. De bessen hebben een hoog pectinegehalte en zijn daardoor zeer geschikt om bij fruit te doen met weinig pectine als je jam of gelei maakt.

Zwarte appelbes

Rauw zijn ze vrij wrang van smaak. De wrange smaak verdwijnt door de bes te koken. Van de bessen wordt jam of sap gesmaakt en ze smaken naar braam- en wilde appel. De bessen worden vaak gemengd met ander bosfruit. Ik heb ze nog niet verwerkt en zal de info hier nog bijwerken.
Je kunt ze oogsten zodra ze zwart van kleur zijn (half juli). De bes is eerst helder rozerood (en toen zei Plantnet toch zwarte appelbes) en wordt daarna zwart. Er is ook een appelbes die rood blijft.

Als je ze oogst na de eerste vorst zijn ze zoeter. Als je ze eerder oogst kun je ze in de vriezer doen voordat je ze verwerkt.

Er zijn daar nu nog geen bessen,
dit is een oude foto

Vlierbes

Op een andere plek in het park groeit de vlier. Van de bloesem kun je de welbekende heerlijke siroop maken, of champagne maar dat moet ik nog eens uitproberen. Van de bessen kun je jam, siroop, wijn, saus of likeur maken.
De groene bladeren bevatten cyaanverbindingen en zijn giftig. De bessen bevatten de licht giftige stof sambunigrine, hoe onrijper hoe meer er van deze stof inzit. Wacht met oogsten totdat ze helemaal zwart zijn (september-oktober) dan kun je ze (in niet te grote hoeveelheden) rauw eten. Door de bessen te koken verdwijnt het gif.

Als ik nog andere bessen in dit park spot, vul ik het hier aan. (Rozenbottels die er ook stonden vallen mijn inziens niet onder bessen).

Sleedoorn

Half oktober zag ik deze, vrij grote bessen van 1,5 tot 2 cm. Likeur van sleedoornbes = sloe gin. Bes is wrang en zuur als de vorst er nog niet overheen geweest is. Te gebruiken voor wijn, likeur, jam en saus. Je kunt ze pekelen en in de olie zetten voor een soort van olijf. Uitgebreide informatie hier.

Op dezelfde wandeling spotte ik bessen van de wilde liguster in een tuin. Die zijn giftig.

Meidoorn

Nog een weekje later, toen ik bessen ging plukken om likeur te maken, zag ik deze in overvloed hangen in hetzelfde park.

Voor alle bessen die je nu nog tegenkomt geldt dat ze beter smaken nadat de vorst eroverheen is geweest. Anders hangen ze er namelijk niet meer!

Meidoornlikeur staat bekend als goed voor hart en bloedvaten. Ga ik binnenkort nog even terug naar deze plek, ik wist bij de plukronde voor de likeurtjes namelijk nog niet wat het was.

Bessen zijn eeuwenlang voor allerhande kwalen gebruikt. Mocht ik heilzame werkingen ervaren schrijf ik er wel weer over.

Invriezen:
Leg bessen met een hoog watergehalte en die dus kapotvriezen op een bord in de vriezer en doe ze daarna een bakje of zak, dan zijn ze los van elkaar bevroren. Tijdens het bevriezen het bakje of zakje een paar keer schudden en de bessen losmaken kan ook.

Bessen waar de vorst overheen moet hebben een lager gehalte aan water en kun je zo in de vriezer doen. Op de foto lijsterbes, sleedoornbes en appelbes.